آیا این نگاه به فیزیوتراپی باعث تحولات مثبتی در سیستم سلامت می شود؟
بله !
بسیاری از کشورها از ده ها سال قبل این مهم را درک کرده و با گسترش فیزیوتراپی که سبب کاهش مصرف دارو و پایین آوردن انجام جراحی های غیرضروری میشود تحول مهمی در سیستم سلامت کشورشان به وجود آورده و باعث کاهش هزینه های درمانی و دریافتی از بیماران شان شدند . و به تبع آن هزینه های کوتاه مدت و طولانی مدت کشورشان در بخش سلامت را کاهش داده اند.
آیا پزشکیِ فیزیوتراپی دارای زیرگروه های تخصصی متفاوتی است ؟
بله !
همانطور که مشخص است هدف از دوبخشی کردن پزشکی به دو قسمت معمول و فیزیوتراپی در این مقاله بی علت نیست و یکی از استدلال های مهم ما برای این نوع تقسیم بندی ، شناخت بالاییست که از گستره ی وسیع فیزیوتراپی مدرن داریم!
برای نمونه و اثبات گفته هایمان تعدادی از شاخه های تخصصی فیزیوتراپی را که تا به امروز مجموعا صدها هزار فارغ التحصیل در کشورهای مختلف داشته و مشغول به کارتخصصی هستند را معرفی کرده و بعد از معرفی این چند شاخه مابقی شاخه ها را فقط نام می بریم.
1.فیزیوتراپی قلب و ریه:
_این شاخه تخصصی فیزیوتراپی در بخش بیماری های قلبی-عروقی و ریوی در حوزه ی درمان،آموزش و تحقیقات فعالیت دارد و تا به حال ده ها هزار فارغ التحصیل داشته است.
_ این شاخه تخصصی هم جزو دوره های رزیدنسی فیزیوتراپی و هم در دوره های کارشناسی ارشد فیزیوتراپی تعریف شده است و امکان تحصیل آن برای فیزیوتراپیست ها فراهم است.
2.فیزیوتراپی نرولوژی:
_آموزش دیدگان این شاخه تخصصی نیز می توانند در حوزه اختلالات و آسیب های ستون فقرات،سکته های مغزی، ضربه مغزی و هرگونه آسیب سیستم مغزواعصاب در سه بخش درمان؛آموزش و تحقیق فعالیت داشته باشند.
_ این شاخه تخصصی هم جزو دوره های رزیدنسی فیزیوتراپی و هم در دوره های کارشناسی ارشد فیزیوتراپی تعریف شده است و امکان تحصیل آن برای فیزیوتراپیست ها فراهم است.
3.فیزیوتراپی سالمندان:
این دوره ی تخصصی برای پرداختن به نیازهای سالمندان طرح ریزی شده است و در حوزه هایی مثل بالانس بدن ، پوکی استخوان، بهبود کیفیت زندگی سالمندان با حفظ تعادل بدن و پیشگیری از ضعف جسمی و مراقبت از خود جهت پیشگیری از افتادن و آسیب دیدن فعالیت های درمانی،آموزشی و تحقیقی را در دستور کار دارند.
_ این شاخه تخصصی هم جزو دوره های رزیدنسی فیزیوتراپی و هم در دوره های کارشناسی ارشد فیزیوتراپی تعریف شده است و امکان تحصیل آن برای فیزیوتراپیست ها فراهم است.
4.فیزیوتراپی اطفال:
در این بخش، فیزیوتراپیست پس از اخذ تخصص در این حوزه، توانایی شرکت در درمان اختلالات مربوط به کودکان از جمله معلولیت ها و آسیب ها، فیتنس و اسپورت کودکان،بهبود کیفیت زندگی کودکان نیازمند به مراقبت های فیزیوتراپی و.. را بدست می آورد.
_ این شاخه تخصصی هم جزو دوره های رزیدنسی فیزیوتراپی و هم در دوره های کارشناسی ارشد فیزیوتراپی تعریف شده است و امکان تحصیل آن برای فیزیوتراپیست ها فراهم است.
5.فیزیوتراپی سلامت زنان:
این شاخه که جزو بخش های بسیار مهم و موفق فیزیوتراپی می باشد، به مشکلات و آسیب ها و مسائل مربوط به زنان تمرکز داشته و مراقبتهای بسیار زیاد و دقیقی درمورد زنان باردار (قبل،هنگام و پس از بارداری)،مشکلات لگنی خانم ها، کمک به بهبودی جسمی و روانی زنان پس از جراحی های سینه و.... را انجام می دهند.
_ این شاخه تخصصی هم جزو دوره های رزیدنسی فیزیوتراپی و هم در دوره های کارشناسی ارشد فیزیوتراپی تعریف شده است و امکان تحصیل آن برای فیزیوتراپیست ها فراهم است.
6.فیزیوتراپی ارتوپدی :
در این بخش که تقریبا وسیع ترین شاخه تخصصی فیزیوتراپی است، فیزیوتراپیست ها در حوزه ی ارتوپدی فعالیت دارند و اختلالات و بیماری های این حوزه که طیف وسیعی از مشکلات عضلانی اسکلتی هستند را کاور می کنند.
_ این شاخه تخصصی هم جزو دوره های رزیدنسی فیزیوتراپی و هم در دوره های کارشناسی ارشد فیزیوتراپی تعریف شده است و امکان تحصیل آن برای فیزیوتراپیست ها فراهم است.
7.فیزیوتراپی الکتروفیزیولوژی و مدیریت زخم ها:
در این بخش، فیزیوتراپیست هایی که علاقه مند به حوزه ی تشخیص و درمان با دستگاه های مخصوص فیزیوتراپی و همچنین مدیریت درمان و بهبود زخم های حاصل از سوختگی یا جراحی یا... هستند تحصیل می کنند. متدهای تشخیصی الکتریکی مثل الکترومایوگرافی و بایودفیدبک و یا هر متد تشخیصی الکتریکی زیرمجموعه فعالیت این گروه قرار دارد.
_ این شاخه تخصصی فعلا فقط جزو دوره های رزیدنسی فیزیوتراپی بوده و برای دوره های کارشناسی ارشد فیزیوتراپی تعریف نشده است.
8.فیزیوتراپی ورزشی :
فیزیوتراپی اسپورت ، تخصصی ست برای علاقه مندان به فعالیت در حوزه ی ورزش که در این بخش هم در بحث پیشگیری از بروز اسیب و هم در بحث درمان آسیب های ورزشی توانایی های لازم را بدست آورده و از اعضای اصلی تیم پزشکی مراقب در تیم های ورزشی هستند.
_ این شاخه تخصصی هم جزو دوره های رزیدنسی فیزیوتراپی و هم در دوره های کارشناسی ارشد فیزیوتراپی تعریف شده است و امکان تحصیل آن برای فیزیوتراپیست ها فراهم است.
همانطور که قبلا گفتیم اگر بخواهیم تک به تک تمام شاخه های فیزیوتراپی را توضیح بدهیم مطلب بسیار طولانی خواهد شد، لذا به تعریف های بسیار اندکی که صرفا برای معرفی مختصر چند تخصص از زیرمجموعه های فیزیوتراپی بود بسنده می کنیم و دیگر زیرمجموعه های آن را فقط نام می بریم :
9.فیزیوتراپی خانواده (فامیلی تراپی)، 10.فیزیوتراپی در سلامت مردان ، 11.فیزیوتراپی منوال تراپی ،12. فیزیوتراپی فضانوردی ، 13.فیزیوتراپی ارتش ،14. فیزیوتراپی ستون فقرات (اسپاینال کورد منجمنت اند ریهبیلیتیشن)، 15. فیزیوتراپی تحقیقی، 16.فیزیوتراپی مدیریت سردردها (کلینیکال منجمنت اف هدک دیس اُردرز)، 17.فیزیوتراپی عصبی عضلانی اسکلتی(نیرومازواسکلتال) ،18. اکوپشنال تراپی ، 19.فیزیوتراپی سلامت و بازتوانی (هلث اند ریهبیلیتیشن) ،20. استئوپاتی ، 21.علوم ورزشی (اکسرسایز ساینس) ،22. پیشگیری قلبی (پریونتیو کاردیولوژی اند دیسیز پریونشن) ، 23.طب تمرینی و ورزشی(اسپورت اند اکسرسایز مدیسین)، 24. فیزیوتراپی آموزشی (فیزیوتراپی اند اجوکیشن) 25.علوم باتوانی (ریهبلیتیشن ساینس) ، 26.اکاپشنال تراپی عصبی(نرولوژیکال اکپشنال تراپی) 27.مدیریت فیزیوتراپی (فیزیوتراپی اند منجمنت) و....
با نام بردن از زیرمجموعه های فیزیوتراپی که هر کدام بخشی از اختلالات و بیماری ها را کاور می کنند به راحتی می توان به گستردگی فیزیوتراپی پی برد و این گستردگی برای به ثمر رسیدن و موثر واقع شدن نیاز به آماده کردن زیرساخت ها و برنامه ریزی های سنجیده را طلب می کند.
محدوده ی فیزیوتراپی کجاست و چرا دیگر شاخه های پزشکی نباید وارد حیطه ی تخصصی فیزیوتراپی بشوند ؟
اگر بخش های قبل را با دقت و تامل مطالعه کرده باشید ، حتما متوجه شده اید که نگاه و نحوه ی تشخیص و بخصوص درمان در این دو نوع از پزشکی باهم تفاوت های بنیادینی دارند ، یعنی اینکه پزشکی معمول عموما نگاهی دارو و جراحی محور ، و پزشکی فیزیوتراپی نگرشی غیر جراحی و غالبا بدون دارو محور به حل اختلالات و بیماری ها دارد.
پرواضح است با این اصول و پایه ی متفاوت در نحوه ی آموزش و فعالیت ، ورود هرکدام از این دو شاخه به حیطه ی دیگری ، کاری نسنجیده و نادرست است و ممکن است که اسباب مشکلات مختلفی از جمله درمان ناقص یا حتی به خطر افتادن سلامتی بیماران شود.
پس ، وقتی شخصی پزشک طب نوین بود اجازه ندارد وارد شاخه ی پزشکی فیزیوتراپی شود مگر اینکه از ابتدا مجددا شروع به تحصیل در شاخه فیزیوتراپی کند و بعد از کسب مدرک بیسیک فیزیوتراپی ، (که در بعضی کشورها لیسانس ودر بعضی کشورها دکترای حرفه ای است) اجازه طبابت در این حیطه را بدست آورده و می تواند پس از آن در شاخه های تخصصی این رشته هم تحصیل کند.
این به این معنا نیز هست که پزشک فیزیوتراپی هم نمی تواند در تخصص های پزشکی معمول مثل قلب و عروق، چشم یا جراحی عمومی و... تحصیل یا دخالت کند مگر زمانی که پزشکی عمومی را (که در بعضی کشورها لیسانس و در بعضی دیگر دکترای حرفه ای است) از ابتدا تحصیل کند و سپس در تخصص های متفاوت آن تحصیل و وارد شود.
علت اینکه بعضی رشته ها در امور فیزیوتراپی دخالت یا موازی کاری می کنند چیست ؟
طبق آنچه گفته شد ، شایسته است که تمامی پرسنل درمانی حدود خود را بشناسند و با رعایت قوانین نسبت به رعایت حدود و حقوق یکدیگر حساس باشند. اما آنچه علت اصلی بوجود آمدن تداخلات کاری دیگر رشته ها با فیزیوتراپی می شود رابطه ی مستقیمی با ضعف سیستمیک فیزیوتراپی در آن بخش دارد !
یعنی تا زمانی که تمامی تخصص های فیزیوتراپی بصورت کامل اجرا و به کار گرفته نشوند، امکان این وجود دارد که جای خالی تخصص های فیزیوتراپی را گروه هایی که زیرمجموعه ی علوم درمانی یا پزشکی فیزیوتراپی نیستند بخواهند پُر کنند.
لذا آنچه صلاح سلامت جامعه و این صنف است تخصصی کردن هر چه سریعتر فیزیوتراپی در بخش های مختلف است که تعدادی از آنها در این متن نام برده شده اند.
چشم انداز و آینده ی فیزیوتراپی مدرن چه خواهد بود؟
این علم تمام تلاشش را در تمام تخصص های زیرمجموعه اش به کار گرفته است تا اولاً از بروز اختلال و بیماری درجامعه پیشگیری کند و ثانیا درصورت گرفتار شدن افراد به بیماری ها و اختلالات ، کاری کند که دارودرمانی و جراحی ها به حداقل برسند و بیماری بدون نیاز به دارو و جراحی درمان شود. و همین هدف چشم انداز بلندیست که تا نیل به آن مقصد فیزیوتراپی مدرن همیشه در تکاپو و پیشرفت خواهد بود.
پیش از پایان این مطلب عرض شود :
آنچه که مسلم است، در این متن سعی شده جهت گیری تعصبی به شاخه ی فیزیوتراپی بروز نکند و نگرشی فراتر از آن اما برای معرفی فیزیوتراپی مدرن و نقش و جایگاه آن در بهبود سیستم سلامت جوامع را در نظر داشته است. فیزیوتراپی خود را جزئی از اعضای سیستم سلامت می داند و طبق تعریف کنفدراسیون جهانی فیزیوتراپی، می تواند" بصورت مستقل و مشترک" با تمامی بخش های سیستم سلامت در ارتباط و همکاری باشد . همچنین اضافه شود که ادعایی مبنی بر بی نقص بودن این متن ن و از هرگونه انتقاد درمورد آن استقبال می کنیم و مطمئن باشید نسبت به اصلاح هر قسمت از متن که ایرادی به آن وارد باشد اقدام خواهیم کرد.
حسن ختام:
حال که به پایان این متن رسیدیم بنده از شما خوانندگان این مطلب سه سوال دارم و نتیجه گیری بنده پاسخی باشد که در ذهن شما نقش می بندد !
-آیا هدف پزشکی مدرن این است که بیماران بدون دارو و جراحی درمان شوند ؟
-آیا فیزیوتراپی سعی می کند بدون دارو و جراحی بیمارانش را درمان کند ؟
-آیا هدف پزشکی قرن حاضر فیزیوتراپی است ؟!
با تقدیم احترام
عضو کوچکی از جامعه ی فیزیوتراپی...